STRES: Poznaj Zioła Na Regenerację Nerwów!

Stres – jak naturalnie radzić sobie ze stresem?

06 Červen, 2022

Stres – jak radzić sobie ze stresem? Poznaj zioła na regenerację nerwów!

Czasy, w których przyszło nam dziś żyć, nie są najłatwiejsze. Nieustanny stres, niepewność, lęk przed tym, co przyniesie nam kolejny dzień – ze wszystkimi tymi problemami zmagamy się każdego dnia. Niestety, burzliwe tempo życia sprawia, że zarówno nasz umysł, jak i ciało muszą zapłacić za to bardzo wysoką cenę. Coraz częściej jesteśmy rozdrażnieni, mamy problemy z koncentracją i snem, a poranne wstawanie okazuje się wyjątkowo trudnym zadaniem. Okazuje się, że przyczyną tego może być stres. Jak rozpoznać objawy przewlekłego stresu i jak go pokonać?

Stres – co to takiego? Rodzaje stresu

Stres jest naturalną reakcją organizmu na trudne sytuacje, bez względu na to, czy są one rzeczywiste, czy też wyłącznie postrzegane subiektywnie. Nasze ciało zostało tak zaprogramowane, by móc nie tylko doświadczać stresu, ale także odpowiednio na niego reagować. W momencie, gdy organizm mierzy się z pewnymi czynnikami stresującymi (stresorami), zaczyna uruchamiać mechanizmy obronne i wytwarza specyficzne reakcje fizyczne i psychiczne, znane jako „reakcja walki lub ucieczki” czy też „reakcja na ostry stres”.
Reakcja na stres to nic innego jak sposób, w jaki organizm próbuje ochronić nas przed nieprzyjemnymi skutkami tego zdarzenia. To dzięki tym mechanizmom obronnym jesteśmy w stanie zachować czujność, energię i koncentrację w trudnym momencie. W skrajnych przypadkach stres może uratować nam nawet życie, np. dając nam dodatkową siłę do obrony przed napastnikiem lub pobudzając do natychmiastowego zahamowania, by uniknąć wypadku samochodowego.

Z drugiej strony, stres pomaga nam również sprostać wyzwaniom, jakie przynosi nam życie. Napięcie, które odczuwamy podczas ważnego dnia w pracy, pomaga w poprawie koncentracji, a przed egzaminem skłania do wzmożonej nauki, pomimo że wolelibyśmy spędzić ten czas zupełnie inaczej. Pamiętajmy jednak, że chociaż początkowo stres zdaje się być pomocny, to z czasem może wyrządzić poważne szkody zarówno dla naszego zdrowia, jak i nastroju, relacji z innymi, produktywności w pracy oraz ogólnej jakości życia.

Przyczyny stresu

Stres jest reakcją, na którą wpływ mają różne czynniki. To, co u jednej osoby jest czynnikiem stresującym, może nie mieć większego znaczenia dla innej. Jest to związane z faktem, że każdy z nas zupełnie inaczej radzi sobie w sytuacjach stresujących. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez amerykańskich socjologów, główną przyczyną stresu wśród Amerykanów jest praca. Aż 40% pracowników każdego dnia zmaga się z sytuacjami stresującymi w biurze, natomiast 25% twierdzi, że to praca jest dla nich głównym źródłem stresu. Z czego to wynika? Główne przyczyny stresu w pracy to:

niezadowolenie z wykonywanej pracy;
zbyt duża odpowiedzialność powierzona jednemu pracownikowi;
długi czas pracy i praca po godzinach;
niejasne oczekiwania pracodawcy wobec pracownika, a także brak możliwości dzielenia się własną opinią;
praca w niebezpiecznych warunkach (np. jako policjant, strażak, ratownik medyczny);
niepewność co do szans na awans;
dyskryminacja lub mobbing w pracy.

W wielu przypadkach sytuacje stresowe są związane z trudnymi wydarzeniami, z jakimi borykamy się w życiu osobistym, takimi jak m.in. rozwód, utrata pracy, śmierć bliskiej osoby, rosnące zobowiązania finansowe, przeprowadzka do nowego domu, traumatyczne wydarzenia (np. kradzież, gwałt lub przemoc), a także przewlekłe choroby lub urazy.
Co ważne, stres nie zawsze pochodzi z zewnątrz – czasami jest on reakcją na nasze myśli i trudności natury psychologicznej, które dotyczą np.:

strachu i niepewności – napływające informacje o wojnie, zagrożeniu atakiem terrorystycznym, epidemii czy też globalnym ociepleniu mogą sprawić, że zaczynamy się stresować. Chociaż nie wszystkie sytuacje są dla realnym zagrożeniem, to obawa przed nimi często wygrywa i utrudnia codzienną egzystencję;
postrzegania świata lub konkretnej sytuacji – to, jaką postawę przyjmujemy w konkretnej sytuacji, np. podczas kradzieży samochodu, determinuje naszą reakcję na stres. Podobnie wygląda to w środowisku pracy – osoby, które czują, że wykonują dobrą pracę, są mniej zestresowane zbliżającym się projektem niż te, które martwią się tym, że nie mają odpowiednich kompetencji;
nierealnych oczekiwań – nikt z nas nie jest idealny, dlatego też najgorszym wyjściem jest stresowanie się w momencie, gdy pewne sprawy nie idą po naszej myśli;
zmian życiowych – każda duża zmiana w życiu może być stresująca, począwszy od przyjemnych zdarzeń takich jak ślub, narodziny dziecka czy też awans w pracy, aż po smutne wydarzenia, takie jak rozwód lub śmierć w rodzinie.

Objawy stresu – wpływ stresu na organizm

Co dzieje się z naszym organizmem, gdy napotyka sytuację stresową? Jako pierwsze reaguje podwzgórze, które jest integralną częścią mózgu. Wysyła ono sygnały nerwowe i hormonalne do nadnerczy, gdzie z kolei uwalniane są hormony. To właśnie one są naturalnym sposobem na przygotowanie ciała do walki z niebezpieczeństwem i zwiększenia szans na przeżycie. Wśród takich hormonów znajdziemy kortyzol oraz adrenalinę, która reaguje natychmiastowo, po to, by:

przyspieszyć bicie serca;
zwiększyć tempo oddychania;
ułatwić mięśniom wykorzystywanie glukozy;
obkurczyć naczynia krwionośne, przez co krew może być sprawniej transportowana do mięśni;
stymulować pocenie się;
hamować wyrzut insuliny.

Warto podkreślić, że stres może przybierać różne formy – może być on ostry lub krótkotrwały (epizodyczny), jednak w momencie, gdy zmagamy się z nim przez dłuższy czas, mamy do czynienia z przewlekłym stresem, który negatywnie wpływa na nasze zdrowie i przyczynia się do rozwoju takich patologii jak choroba sercowo-naczyniowa, depresja, osłabiony układ odpornościowy, stany lękowe czy też podwyższone ciśnienie krwi.

Wśród najczęstszych objawów stresu wymienia się natomiast:

objawy emocjonalne – spadek nastroju, uczucie przytłoczenia, trudność w wyciszeniu umysłu, unikanie innych, poczucie braku własnej wartości;
objawy fizyczne – bóle głowy, nudności i biegunka, bezsenność, ból w klatce piersiowej i szybsze bicie serca, częste przeziębienia, spadek libido, spocone dłonie i stopy, suchość w ustach, zgrzytanie zębami;
objawy behawioralno-poznawcze – wyścig myśli, trudności w koncentracji, pesymistyczne nastawienie do życia, nieustanne zamartwianie się, spadek apetytu, nadużywanie alkoholu lub papierosów, obgryzanie paznokci, unikanie odpowiedzialności.

Stres w ciąży

Uczucie stresu jest dosyć powszechnym zjawiskiem w okresie ciąży. Przyszła mama stresuje się tym, czy podoła nowej roli w swoim życiu, czy dziecko będzie zdrowe, czy jej ciało powróci do dawnej formy. Niestety, podobnie jak w każdym innym przypadku, nadmierny stres może powodować nieprzyjemne dolegliwości, takie jak problemy ze snem, ból głowy, rozdrażnienie, utrata apetytu lub wręcz nadmierne przejadanie się.

Przewlekły stres w ciąży wpływa jednak nie tylko na stan zdrowia kobiety, ale także na nienarodzone dziecko. Jak podkreślają lekarze, długotrwałe narażenie na wysoki poziom stresu, może skutkować takimi problemami jak wysokie ciśnienie krwi, choroby serca, a także podwyższone ryzyko przedwczesnego porodu lub urodzenia dziecka o niskiej masie urodzeniowej. Niektóre badania wskazują też, że wysoki poziom stresu w ciąży może powodować pewne problemy u dziecka w pierwszych latach jego życia, jak np. trudności z koncentracją, strach, a nawet zaburzoną pracę układu odpornościowego.

Skutki stresu

Jak już wspomnieliśmy, adrenalina pomaga naszemu organizmowi w sytuacjach stresowych. Mimo to należy pamiętać, że jej częste skoki mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Wśród najczęstszych skutków stresu wymienia się:

uszkodzenie naczyń krwionośnych;
podwyższone ciśnienie krwi;
nieprawidłowe bicie serca (arytmia);
zwiększone ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu;
ból głowy;
zgaga, wrzody oraz zespół jelita drażliwego;
skurcze żołądka, zaparcia lub biegunka;
nagły wzrost lub spadek masy ciała;
spadek libido;
problemy z płodnością;
depresja i stany lękowe;
problemy o podłożu dermatologicznym, takie jak m.in. trądzik, egzema czy też łuszczyca.

Jak leczyć stres? Skuteczne sposoby walki ze stresem

Istnieje wiele metod, dzięki którym możemy wesprzeć nasz umysł i ciało w radzeniu sobie z sytuacjami stresowymi. Jak pokonać stres? Kluczową rolę w tej kwestii odgrywa zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna. Ważne jest, by unikać w codziennym menu pokarmów, które mogą przyczynić się do wzrostu kortyzolu, a mianowicie kawy, czarnej herbaty oraz produktów bogatych w cukier, jak również alkoholu. Jak zostało udowodnione, zbilansowana dieta w połączeniu z odpowiednimi ćwiczeniami pomaga uwolnić nagromadzone napięcie. Lekka aktywność fizyczna wpływa natomiast na poprawę naszej sprawności oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia skutków stresu.

O właściwościach leczniczych ziół przeczytasz w artykule Leczenie ziołami – na czym polega fitoterapia?

Kolejnym istotnym elementem radzenia sobie ze stresem jest stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak np. joga, medytacja, tai-chi oraz masaż. Dzięki nim uczymy się prawidłowego oddychania, co w trudnej sytuacji może okazać zbawienne, by móc zapanować nad stresem. Jeżeli czujemy, że samodzielnie nie jesteśmy w stanie opanować gonitwy myśli, która towarzyszy nam w trudnych sytuacjach, nie bójmy się prosić o wsparcie innych. Rozmowa z zaufanym członkiem rodziny, przyjacielem lub profesjonalnym terapeutą może czasami okazać się wystarczająca do tego, by pokonać stres.

Zioła na stres

Skutecznym sposobem walki ze stresem są również zioła, które mają za zadanie wyciszać układ nerwowy, łagodzić napięcia, a także pomagać w utrzymaniu higieny snu. Zioła są także naturalną receptą na jesienną chandrę, czy też wiosenne przesilenie, które wiąże się ze spadkiem samopoczucia. Co ważne, zioła nie uzależniają, a ich łagodne działanie sprawia, że można je stosować przez dłuższy czas, bez obaw o to, że spowodują jakiekolwiek działania niepożądane.

Na jakie zioła warto zwrócić uwagę, gdy mamy problemy ze snem i koncentracją, czujemy kołatanie serca i rozdrażnienie? Większość osób w takiej sytuacji sięga po melisę na stres, która jest cennym źródłem olejków eterycznych, chlorofilu, flawonoidów oraz kwasów fenolowych. Melisa działa przede wszystkim antyoksydacyjnie i rozkurczowo, jednak wykazuje również właściwości uspokajające. Ziołowy napar z melisy pomaga osobom zmagającym się ze stanami lękowymi, rozdrażnieniem, pobudzeniem nerwowym, a także problemami ze snem. Co więcej, wpływa on pozytywnie na koncentrację, odpręża i rozluźnia skołatane nerwy.

Melisa nie jest jednak jedynym ziołem na regenerację nerwów. Działanie uspokajające i zwiększające koncentrację wykazują również takie zioła jak:

arcydzięgiel – zarówno korzeń, jak i owoce tej rośliny wykazują zbawienny wpływ na funkcjonowanie naszego układu nerwowego. Skutecznie łagodzą wszelkie zaburzenia układu nerwowego, pomagają przy migrenie, a także wspierają prawidłowe trawienie oraz metabolizm. Wszystko to sprawia, że arcydzięgiel jest częstym składnikiem mieszanek ziołowych o działaniu uspokajającym;
dziurawiec – w fitoterapii jest uważany za zioło o właściwościach antydepresyjnych i wspierających utrzymanie równowagi emocjonalnej. Regularne spożywanie naparu z dziurawca działa korzystnie nie tylko na pracę układu pokarmowego, ale także pomaga w radzeniu sobie z sytuacjami stresującymi;
korzeń ashwagandhy (żeń-szeń indyjski) – zioło, które od wielu lat stosowane jest w medycynie indyjskiej. Za sprawą zawartych w nim glikowitanolidów wspomaga proces zapamiętywania i poprawia skupienie, a także sprzyja lepszemu samopoczuciu. W związku z tym ashwagandha jest polecana głównie osobom, które są narażone na wytężony wysiłek intelektualny, co z kolei może mieć wpływ na rozwój sytuacji stresujących;
kozłek lekarski (waleriana) – jest to jedna z najbardziej cenionych substancji naturalnych, która wycisza skołatane nerwy i ułatwia zasypianie. Szczególnie ważny w tym aspekcie jest zawarty w roślinie kwas walerenowy, który ma właściwości uspokajające, spazmolityczne (rozkurczowe) oraz delikatnie nasenne. Waleriana jest dostępna zazwyczaj w formie tzw. kropli walerianowych, kapsułek lub tabletek;
lawenda – napar przyrządzony na bazie kwiatów lawendy pomaga w łagodzeniu bólu i zawrotów głowy, a także obniża ciśnienie krwi i odpręża całe nasze ciało. Dużą popularnością cieszą się także olejki eteryczne z lawendy, które stosuje się w aromaterapii. Ich przyjemny aromat unoszący się w powietrzu pomaga nam się rozluźnić i ułatwia zasypianie;
męczennica cielista (passiflora) – jest to pnącze wywodzące się z Brazylii, które możemy spotkać głównie w krajach o ciepłym klimacie. Roślina ta zawiera wiele cennych związków bioaktywnych, takich jak flawonoidy (głównie C-glikozydy), gynokardynę (glikozyd cyjanogenny), polisacharydy i fitosterole, dzięki czemu wykazuje dobroczynne działanie na cały nasz organizm. Jej zadaniem jest przede wszystkim wsparcie w stanach napięcia nerwowego i atakach lękowych, przy trudnościach z zasypianiem, a także łagodzenie dolegliwości związanych z zaburzeniami gastrycznymi na tle nerwowym;
miłorząb japoński (ginkgo biloba) – jest on bogatym źródłem takich substancji jak flawonoidy, terpentyny, steroidy oraz hydrokwasy, które są odpowiedzialne za ochronę komórek nerwowych przed skutkami starzenia się organizmu. Ginkgo bilboa to zioło polecane przede wszystkim dla seniorów, jednak coraz częściej wykorzystują je również osoby młodsze, w tym głównie studenci i osoby pracujące umysłowo. Miłorząb japoński, podobnie jak ashwagandha, wspomaga koncentrację i ułatwia zapamiętywanie, przez co pomaga zapanować nad stresem. Warto jednak zaznaczyć, że w celu osiągnięcia zamierzonych rezultatów konieczne jest suplementowanie tej rośliny przez okres co najmniej pół roku;
rumianek szlachetny – roślina wykorzystywana w fitoterapii jako niezwykle cenne zioło na regenerację nerwów. Zawarte w koszyczkach rumianku flawonoidy oraz cholina korzystnie wpływają na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Co ważne, rumianek jest bezpieczny również dla małych dzieci, niemowląt oraz noworodków;
szyszki chmielu – jak wykazują liczne badania, chmiel osłabia mechanizm przekazywania impulsów nerwowych, dzięki czemu pomaga w uspokojeniu się i wyciszeniu umysłu, a także w szybszym zasypianiu. Niestety, w większości przypadków chmiel jest łączony z alkoholem, co nie wpływa korzystnie na jakość snu oraz nasze samopoczucie. W związku z tym znacznie lepszym rozwiązaniem jest stosowanie ziół na bazie szyszek chmielu, które działają korzystnie na nasz stan emocjonalny. Takie preparaty dostępne są zazwyczaj w postaci tabletek, jednak czasami możemy spotkać się także z suszonymi szyszkami chmielu, które są gotowe do zaparzenia.

W jaki sposób wykorzystywać zioła na stres? Najczęściej są one stosowane w formie herbatki ziołowej, jednak w aptekach i sklepach zielarskim możemy spotkać się także z ziołowymi suplementami diety na stres, a także kosmetykami z dodatkiem ekstraktów ziołowych. Warto zaznaczyć, że bez względu na to, na jakie zioła się zdecydujemy, należy zawsze stosować je z umiarem i zgodnie z informacjami dołączonymi do opakowania.