Maca peruwiańska – pochodzenie
Maca peruwiańska (łac. Lepidium meyenii) to roślina adaptogenna należąca do rodziny krzyżowatych (tej samej, do której należy m.in. kalafior oraz rzodkiewka), która pochodzi z Peru, a dokładnie z centralnych Andów. Potocznie jest ona określana jako peruwiański żeń-szeń, pieprzyca peruwiańska lub po prostu maca. O wyjątkowych właściwościach tej rośliny mówiło się już przed wiekami, kiedy to w Andach wykorzystywana była jako pożywienie poprawiające płodność zarówno u ludzi, jak i u zwierząt.
Pierwsze wzmianki na temat stosowania maki peruwiańskiej pochodzą sprzed 1 300-2 000 lat, kiedy to w San Blas w Junin (obecnie Peru) używali jej rolnicy. Inkowie traktowali macę jako zioło o nadprzyrodzonych, magicznych mocach. Co ciekawe, pierwsza pisemna relacja dotycząca używania korzenia maki peruwiańskiej pochodzi z 1553 roku, z Cieza de Leon. Sto lat później, w 1653 roku, hiszpański kapłan Cobo zachęcał natomiast do stosowania korzenia macy jako stymulantu płodności. Warto również wspomnieć, że w centralnych Andach maca peruwiańska używana jest aż do dziś, jako codzienne źródło pożywienia dla mieszkańców.
Pierwsze wzmianki na temat stosowania maki peruwiańskiej pochodzą sprzed 1 300-2 000 lat, kiedy to w San Blas w Junin (obecnie Peru) używali jej rolnicy. Inkowie traktowali macę jako zioło o nadprzyrodzonych, magicznych mocach. Co ciekawe, pierwsza pisemna relacja dotycząca używania korzenia maki peruwiańskiej pochodzi z 1553 roku, z Cieza de Leon. Sto lat później, w 1653 roku, hiszpański kapłan Cobo zachęcał natomiast do stosowania korzenia macy jako stymulantu płodności. Warto również wspomnieć, że w centralnych Andach maca peruwiańska używana jest aż do dziś, jako codzienne źródło pożywienia dla mieszkańców.
Jak wygląda maca peruwiańska?
Na pierwszy rzut oka maca peruwiańska może być mylona z korzeniem rzodkwi, pietruszki lub rzepy. Jej kształt może być zróżnicowany, począwszy od nieco bardziej bulwiastego, aż po mocno wydłużony. Co więcej, roślina ta przybiera różne kolory – biały, czerwony, żółty (różne odcienie żółci), zielony, fioletowy, a czasami nawet czarny. Maca peruwiańska rośnie do około 10-20 cm wysokości, natomiast korzeń osiąga rozmiar do 10-15 cm w obwodzie. Jeżeli chodzi o smak maci peruwiańskiej, to stanowi on mieszankę delikatnej pikanterii połączonej ze słodkością orzechowej nuty. Zapachem zioło to może kojarzyć się z kremem waniliowym.
Maca peruwiańska – uprawa
Maca peruwiańska jest uprawiana w sposób okopowy i porasta dziś głównie trudno dostępne wyżyny, na wysokości czasami ponad 4 000 m n.p.m, w rejonie Peru, Boliwii, Paragwaju oraz Argentyny. Czynnik ten sprawia, że jest ona uważana za najwyżej rosnącą roślinę spożywczą na świecie. Maca peruwiańska rośnie przede wszystkim na skalistych glebach, niekorzystnych dla większości roślin i rozwija się często w ekstremalnych warunkach klimatycznych. Jest ona zbierana ręcznie i dojrzewa po upływie około 8 miesięcy od posadzenia. Co ciekawe, zbierany jest sam korzeń, który poddawany jest następnie odpowiedniej obróbce.
Maca peruwiańska wypuszcza liście oraz korzeń, z wyglądu przypominający rzodkiew. To właśnie ten korzeń jest surowcem zielarskim, który od tysięcy lat jest ceniony z uwagi na swoje wyjątkowe właściwości poprawiające energię, wytrzymałość i płodność. Od lat korzeń maca zapewnia również produktywne życie miejscowej ludności, która mieszka na bardzo dużych wysokościach w rejonie Per
Maca peruwiańska wypuszcza liście oraz korzeń, z wyglądu przypominający rzodkiew. To właśnie ten korzeń jest surowcem zielarskim, który od tysięcy lat jest ceniony z uwagi na swoje wyjątkowe właściwości poprawiające energię, wytrzymałość i płodność. Od lat korzeń maca zapewnia również produktywne życie miejscowej ludności, która mieszka na bardzo dużych wysokościach w rejonie Per
Maca peruwiańska – działanie i skład chemiczny
Maca peruwiańska od lat jest ceniona ze względu na bogate wartości odżywcze i wyjątkowy skład chemiczny, dzięki czemu jest ona zaliczana do kategorii superfoods, czyli produktów naturalnie obfitych w wartości spożywcze. W roślinie tej znajdziemy:
- 59% węglowodanów wysokiej jakości, które w połączeniu z alkaloidami i innymi składnikami odżywczymi czynią z niej doskonałe źródło trwałej energii;
- 10,2% łatwo przyswajalnego białka roślinnego;
- 8,5% błonnika w postaci celulozy i lignin, które stymulują czynność jelit. Co ważne, błonnik stanowi kluczowy element przyczyniający się do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego;
- zaledwie 5% tłuszczu;
- witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6) oraz kwas askorbinowy, czyli witaminę C.
Warto również wspomnieć, że maca peruwiańska zawiera liczne aminokwasy (ponad 20 rodzajów, w tym 8 niezbędnych aminokwasów egzogennych, co jest szczególnie ważne dla osób na diecie wegetariańskiej i wegańskiej), kwasy tłuszczowe (głównie kwas linolowy omega-6, kwas oleinowy omega-9 oraz kwas palmitynowy), antyoksydanty oraz składniki mineralne, takie jak m.in. żelazo, miedź, potas, wapń, cyn i mangan. Stanowi ona także cenne źródło bioaktywnych związków roślinnych, takich jak polifenole, katechiny i alkamidy, jak również naturalnych przeciwutleniaczy.
Jako ciekawostkę warto dodać, że sproszkowany korzeń maca zapewnia około 16 kalorii w jednej łyżeczce. Co więcej, niezwykły skład chemiczny oraz wyjątkowe właściwości sprawiają, że maca peruwiańska została włączona do wąskiego grona produktów wchodzących w skład diety przygotowywanej przez NASA dla astronautów.
Jako ciekawostkę warto dodać, że sproszkowany korzeń maca zapewnia około 16 kalorii w jednej łyżeczce. Co więcej, niezwykły skład chemiczny oraz wyjątkowe właściwości sprawiają, że maca peruwiańska została włączona do wąskiego grona produktów wchodzących w skład diety przygotowywanej przez NASA dla astronautów.
Właściwości macy peruwiańskiej
Regularne spożywanie sproszkowanego korzenia macy peruwiańskiej może przynieść wiele korzyści zdrowotnych dla naszego organizmu, co zostało potwierdzone licznymi badaniami i wnikliwymi analizami składu tej rośliny. Wiedzieli o tym już inkascy wojownicy, którzy poprzez spożywanie macy mogli dostarczać organizmowi energii i składników odżywczych. Zgodnie z tradycyjną medycyną andyjską maca peruwiańska przyczynia się do ogólnej poprawy kondycji organizmu, zwiększa płodność, wspiera kobiety w okresie menopauzalnym, a także przyczynia się do dostarczenia większej dawki energii. Co więcej, stanowi ona element profilaktyki raka piersi i wątroby, stymuluje prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i zapobiega rozwojowi miażdżycy. Z tego powodu jest ona wskazana głównie dla osób pracujących fizycznie i umysłowo, jak również dla sportowców.
Maca peruwiańska – działanie na płodność
Poprawa płodności jest najlepiej zbadanym i udokumentowanym działaniem macy peruwiańskiej, a zarazem jest głównym powodem, dla którego ludność z całego świata decyduje się na jej spożywanie. Maca peruwiańska zawiera dużą ilość witamin, minerałów i związków chemicznych, które poprawiają funkcjonowanie układu wewnątrzwydzielniczego i stabilizują poziom hormonów we krwi, co przekłada się na poprawę kondycji organizmu. Uważa się, że stosowanie korzenia macy peruwiańskiej przyczynia się do stabilizacji przebiegu cyklu miesiączkowego, reguluje owulację, poprawia jakość nasienia i liczbę plemników, jak również wpływa korzystnie na poziom libido oraz intensywność i długość erekcji. Uważa się, że za takie korzyści odpowiada wysoka zawartość alkaloidów oraz pełnowartościowego białka bogatego w aminokwasy, w tym m.in. argininę, która poprawia jakość spermy.
Korzeń macy peruwiańskiej dla budowania siły i masy mięśniowej
Maca peruwiańska nie bez powodu uważana jest za naturalny anabolik, który przyczynia się do zwiększenia wydolności organizmu, siły oraz masy mięśniowej. Wiedzieli o tym Inkowie, natomiast współczesne badania potwierdzają tę teorię – maca jest źródłem steroli, które wykazują działanie podobne do sterydów anabolicznych. Fakt ten często wykorzystywany jest przez sportowców, głównie kulturystów, którzy chcą w naturalny sposób poprawić swoje osiągi.
Właściwości pobudzające macy peruwiańskiej
Wiele osób kojarzy macę peruwiańską głównie ze względu na jej działanie energetyzujące i możliwość stosowania jako zdrową alternatywę dla kawy lub napojów energetycznych. Maca zapewnia łagodne, aczkolwiek długotrwałe uczucie pobudzenia, obniża poziom stresu i napędza do działania. Co więcej, ze względu na zawartość fitoestrogenów maca peruwiańska reguluje poziom hormonów, dzięki czemu poprawia samopoczucie, a także przeciwdziała i zwalcza depresji oraz zespołowi chronicznego zmęczenia.
Maca peruwiańska wsparciem w menopauzie
Jak potwierdzają liczne badania kliniczne, regularne spożywanie korzenia maki peruwiańskiej pozwala na złagodzenie najczęstszych objawów menopauzy, takich jak wahania nastroju, zimne poty, napady gorąca oraz kłopoty ze snem, co ma związek z wysoką zawartością fitosteroli i innych substancji czynnych. Co więcej, zgodnie z wynikami przeprowadzonych badań, maca peruwiańska wspomaga proces mineralizacji kości i obniża ryzyko rozwoju osteoporozy, czyli często występującego schorzenia u kobiet w okresie przekwitania.
Pozostałe właściwości macy peruwiańskiej
Lista korzyści wynikających ze spożywania korzenia maki peruwiańskiej jest bardzo długa. Oprócz wymienionych powyżej właściwości warto wspomnieć również o takich kwestiach jak:
- poprawa kolorytu skóry i prawidłowy wzrost włosów;
- wsparcie zdrowia tarczycy;
- poprawia skupienia, pamięci, koncentracji i jasności myślenia;
- poprawa kondycji kości i zębów;
- spowolnienie procesów starzenia organizmu, co wynika z dużej zawartości antyoksydantów;
- stymulacja rozwoju połączeń międzyneuronowych, co przekłada się na poprawę pamięci i zdolności przyswajania wiedzy, jak również wsparcie w leczeniu choroby Alzheimera i Parkinsona;
- wsparcie w walce z anemią, ponieważ maca peruwiańska jest bogata w żelazo.
Dodatkowo należy pamiętać, że maca peruwiańska, podobnie jak np. żeń-szeń, jest adaptogenem, czyli substancją zwiększającą odporność organizmu na stres i wspierającą nas w stanach wyczerpania, niepokoju oraz przewlekłego zmęczenia.
Zastosowanie maki peruwiańskiej
Najczęstszym sposobem spożywania sproszkowanej macy peruwiańskiej jest mieszanie jej z wodą lub sokiem owocowym, a następnie spożywanie na pusty żołądek około 10-15 minut przed zjedzeniem śniadania. Przyjmując macę na czczo, możemy zwiększyć szybkość wchłaniania składników odżywczych. Maca peruwiańska często dodawana jest też do koktajli owocowo-warzywnych, przecierów, soków, gorących napojów czy też owsianek. Można ją stosować również jako dodatek do kawy, czekolady lub oleju.
Co ciekawe, w ojczyźnie macy peruwiańskiej, w Peru, roślina ta jest dodawana w całości do zup lub płatków owsianych. Często spożywa się ją również w formie pieczonego warzywa, które podawane jest np. obiad. Warto również dodać, że korzeń macy peruwiańskiej stanowi też element tradycyjnego, silnie sfermentowanego napoju peruwiańskiego o nazwie „maca chicha”, który znany jest w całym regionie Peru.
Zalecana dzienna dawka sproszkowanej macy peruwiańskiej wynosi około 1-3 g. Pamiętajmy jednak, że ze względu na jej specyficzny smak warto zacząć od stosowania mniejszych dawek np. w porannym koktajlu, naleśnikach, płatkach owsianych lub smoothie. Ważna informacja jest jednak taka, że nie należy podgrzewać i gotować korzenia macy peruwiańskiej, tak, by zachować wszystkie jego wartości odżywcze.
Korzeń macy peruwiańskiej jest dostępny również w innych formach niż ten świeży lub sproszkowany. Można go nabyć również jako:
Co ciekawe, w ojczyźnie macy peruwiańskiej, w Peru, roślina ta jest dodawana w całości do zup lub płatków owsianych. Często spożywa się ją również w formie pieczonego warzywa, które podawane jest np. obiad. Warto również dodać, że korzeń macy peruwiańskiej stanowi też element tradycyjnego, silnie sfermentowanego napoju peruwiańskiego o nazwie „maca chicha”, który znany jest w całym regionie Peru.
Zalecana dzienna dawka sproszkowanej macy peruwiańskiej wynosi około 1-3 g. Pamiętajmy jednak, że ze względu na jej specyficzny smak warto zacząć od stosowania mniejszych dawek np. w porannym koktajlu, naleśnikach, płatkach owsianych lub smoothie. Ważna informacja jest jednak taka, że nie należy podgrzewać i gotować korzenia macy peruwiańskiej, tak, by zachować wszystkie jego wartości odżywcze.
Korzeń macy peruwiańskiej jest dostępny również w innych formach niż ten świeży lub sproszkowany. Można go nabyć również jako:
- wyciąg – ekstrakt z korzenia maki peruwiańskiej, który polecany jest głównie osobom nieprzepadającym za specyficznym smakiem macy;
- tabletki – zawierają zazwyczaj ekstrakt z korzenia maca i mają te same właściwości co on;
- kapsułki - najczęściej zawierają suszony mielony korzeń w kapsułce roślinnej, które są wygodne w użyciu, dzięki czemu można mieć je zawsze przy sobie;
- składnik różnego rodzaju przekąsek – mamy tu na myśli głównie batoniki, suplementy diety oraz inne przekąski typu fit.
Maca peruwiańska – przeciwwskazania
Jak do tej pory nie został udowodniony niekorzystny wpływ macy peruwiańskiej na organizm człowieka. Ze względu na fakt, że roślina ta jest dalekim kuzynem brokułów i kalafiorów (wszystkie rośliny należą do warzyw krzyżowych), może być ona trudniejsza w trawieniu dla pewnej grupy osób, zwłaszcza jeśli zmagają się z częstymi wzdęciami. Delikatne działanie pobudzające sprawia z kolei, że nie należy stosować jej wieczorem, ponieważ może utrudniać zasypianie.
Ważna informacja jest również taka, że maca peruwiańska zawiera glukozynolaty (glikozydy izosiarkocyjanowe), w związku z czym jej przyjmowanie nie jest zalecane osobom zmagającym się z ostrym nieżytem żołądka i jelit, niewydolnością wątroby i nerek (ze względu na wysoką zawartość potasu), jak również w sytuacji niskiego ciśnienia krwi. Jak dotąd wpływ macy peruwiańskiej na zdrowie kobiet w ciąży nie został dostatecznie przebadany, jednak zaleca się, by przed rozpoczęciem jej stosowania skonsultować się z lekarzem. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku kobiet karmiących piersią, osób z dolegliwościami ze strony tarczycy oraz przyjmujących leki hormonalne.
Pamiętajmy także, że wartości odżywcze, które znajdziemy w mace peruwiańskiej, są nieocenione, jednak mogą one być traktowane jedynie jako dodatek do codziennej diety, a nie jako lekarstwo czy też podstawowy składnik codziennego odżywiania.
Ważna informacja jest również taka, że maca peruwiańska zawiera glukozynolaty (glikozydy izosiarkocyjanowe), w związku z czym jej przyjmowanie nie jest zalecane osobom zmagającym się z ostrym nieżytem żołądka i jelit, niewydolnością wątroby i nerek (ze względu na wysoką zawartość potasu), jak również w sytuacji niskiego ciśnienia krwi. Jak dotąd wpływ macy peruwiańskiej na zdrowie kobiet w ciąży nie został dostatecznie przebadany, jednak zaleca się, by przed rozpoczęciem jej stosowania skonsultować się z lekarzem. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku kobiet karmiących piersią, osób z dolegliwościami ze strony tarczycy oraz przyjmujących leki hormonalne.
Pamiętajmy także, że wartości odżywcze, które znajdziemy w mace peruwiańskiej, są nieocenione, jednak mogą one być traktowane jedynie jako dodatek do codziennej diety, a nie jako lekarstwo czy też podstawowy składnik codziennego odżywiania.
Gdzie kupić macę peruwiańską?
Sproszkowany korzeń macy peruwiańskiej jest dostępny zarówno w sklepach stacjonarnych ze zdrową żywnością, jak i w sklepach internetowych oferujących podobny asortyment oraz w aptekach. Warto jednak zwrócić uwagę na to, by korzeń maca kupować wyłącznie u sprawdzonych dostawców, którzy oferują wysokiej jakości produkty, bezpieczne dla naszego zdrowia.
Jaka jest natomiast cena macy peruwiańskiej? Jest to uzależnione od kilku czynników, które warto wziąć pod uwagę, planując zakup tego typu produktu. Musimy wiedzieć o tym, że niedrogie specyfiki określane jako sproszkowana maca peruwiańska tak naprawdę nie zawierają w swoim składzie peruwiańskiej odmiany macy, która jest najbardziej zalecana do spożycia. Warto również sprawdzić, czy preparat ten jest sprzedawany jako samodzielny produkt, czy może jako mieszanka z żeń-szeniem, guaraną lub nasionami chia. W odpowiednich proporcjach taki produkt może stanowić świetne źródło energii, jednak jego cena będzie nieco wyższa niż samego korzenia maca.
Po upewnieniu się do co miejsca pochodzenia korzenia macy peruwiańskiej oraz tego, czy jest ona sprzedawana w połączeniu z dodatkowymi składnikami, możemy przejść do zakupu. Przyjmuje się, że za suplement diety w paczuszce o pojemności 100 g zapłacimy około 32 zł, natomiast za mieszankę korzenia maca z komosą ryżową quinoa o podobnej gramaturze zapłacimy około 33 zł. Sproszkowana maca w kapsułkach to z kolei koszt 59 zł za opakowanie zawierające 100 kapsułek tego wyjątkowego specyfiku.
Korzeń maca jest adaptogenem, który cieszy się wyjątkowo dobrymi opiniami wśród osób, które decydują się na jego suplementację. Kobiety i mężczyźni z przyjemnością stosują go jako jeden z elementów wspierających organizm w codziennym funkcjonowaniu. Dla niektórych walorem jest także ciekawy smak macy peruwiańskiej oraz wszechstronne zastosowanie. Nie bez znaczenia pozostaje również korzystne działanie na nasz organizm, zwłaszcza w okresie, w którym potrzebujemy dodatkowego wsparcia, np. w czasie nadmiernego przeciążenia psychicznego oraz osłabienia odporności.
