Wzmocnienie odporności - co na odporność? Jakie zioła na odporność wybrać?
Układ odpornościowy człowieka wykonuje niebywałą pracę, chroniąc nas przed różnymi drobnoustrojami wywołującymi choroby, w tym m.in. wirusami, bakteriami, grzybami, alergenami. Niestety, nie zawsze mu się to udaje. W sytuacji, gdy nasza odporność jest osłabiona, zarazki skutecznie atakują układ odpornościowy i wywołują chorobę. Na szczęście istnieje wiele sposobów na to, by temu zapobiec i wzmocnić funkcjonowanie naszego organizmu. Zbilansowana dieta, a także odpowiednia suplementacja witaminami i preparatami ziołowymi to pierwszy krok do tego, by cieszyć się dobrym zdrowiem przez cały rok!
Czym jest odporność i jak działa układ odpornościowy?
Zgodnie z definicją, odporność organizmu określana jest jako jego niepodatność na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych. Chociaż wydawać by się mogło, że o obronie organizmu przed patogenami decydują wyłącznie organy wewnętrzne, to okazuje się, że funkcję tę spełnia też skóra, czyli największy narząd naszego ciała, a także błony śluzowe.
Skóra uważana jest za jedną z najważniejszych barier mechanicznych przed kontaktem z wirusami, bakteriami, pasożytami oraz grzybami. Znajdujące się na niej gruczoły łojowe, potowe i łzowe odpowiadają za wydzielanie sebum, potu i łez, które z kolei pomagają w usuwaniu drobnoustrojów z organizmu i wspierają utrzymanie prawidłowego pH skóry.
Skóra pozostaje w ścisłej współpracy z całym układem odpornościowym człowieka, który składa się z naczyń i węzłów limfatycznych, a także komórek krążących we krwi – monocytów, limfocytów i makrofagów. Komórki te różnią się między sobą funkcjami. Spora część z nich skupia się na produkcji przeciwciał odpowiedzialnych za niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych. Warto zaznaczyć, że po każdym kontakcie z wirusem, bakterią czy też alergenem organizm zaczyna produkcję kolejnych przeciwciał, aż do momentu, gdy infekcja zostanie w pełni pokonana.
Organizm człowieka jest bardzo mądry i jest w stanie zapamiętać te patogeny, które już kiedyś go zaatakowały. W sytuacji, gdy wirusy lub bakterie ponownie będą chciały zainfekować organizm, ten poradzi sobie z nimi szybciej, ponieważ jest już na nie uodporniony. W związku z tym każde kolejne wtargnięcie tego samego patogenu skraca czas choroby i sprawia, że ma ona łagodniejszy przebieg. Mechanizm ten wyjaśnia również, dlaczego odporność po szczepieniu u dziecka wzrasta. Każda szczepionka stanowi swego rodzaju trening dla układu odpornościowego, który dzięki niej jest gotowy na walkę z wirusami i bakteriami.
Skóra uważana jest za jedną z najważniejszych barier mechanicznych przed kontaktem z wirusami, bakteriami, pasożytami oraz grzybami. Znajdujące się na niej gruczoły łojowe, potowe i łzowe odpowiadają za wydzielanie sebum, potu i łez, które z kolei pomagają w usuwaniu drobnoustrojów z organizmu i wspierają utrzymanie prawidłowego pH skóry.
Skóra pozostaje w ścisłej współpracy z całym układem odpornościowym człowieka, który składa się z naczyń i węzłów limfatycznych, a także komórek krążących we krwi – monocytów, limfocytów i makrofagów. Komórki te różnią się między sobą funkcjami. Spora część z nich skupia się na produkcji przeciwciał odpowiedzialnych za niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych. Warto zaznaczyć, że po każdym kontakcie z wirusem, bakterią czy też alergenem organizm zaczyna produkcję kolejnych przeciwciał, aż do momentu, gdy infekcja zostanie w pełni pokonana.
Organizm człowieka jest bardzo mądry i jest w stanie zapamiętać te patogeny, które już kiedyś go zaatakowały. W sytuacji, gdy wirusy lub bakterie ponownie będą chciały zainfekować organizm, ten poradzi sobie z nimi szybciej, ponieważ jest już na nie uodporniony. W związku z tym każde kolejne wtargnięcie tego samego patogenu skraca czas choroby i sprawia, że ma ona łagodniejszy przebieg. Mechanizm ten wyjaśnia również, dlaczego odporność po szczepieniu u dziecka wzrasta. Każda szczepionka stanowi swego rodzaju trening dla układu odpornościowego, który dzięki niej jest gotowy na walkę z wirusami i bakteriami.
Co powoduje obniżenie odporności?
Niestety, odporność organizmu może ulec osłabieniu na skutek działania wielu czynników. Z problemem tym zmagają się głównie osoby chorujące na przewlekłe schorzenia dróg oddechowych, takie jak astma czy też alergie wziewne. Duży wpływ na naszą odporność ma również środowisko, w którym żyjemy, a dokładnie takie aspekty jak:
- zanieczyszczenia powietrza (m.in. smog, spaliny samochodowe);
- suche powietrze spowodowane przebywaniem w ogrzewanych lub klimatyzowanych pomieszczeniach;
- przegrzewanie lub wyziębianie organizmu.
Negatywny wpływ na stan naszego układu odpornościowego ma również chroniczny stres, przepracowanie, nieodpowiednia higiena, brak snu, brak aktywności fizycznej stosowanie używek, niedobór witamin i minerałów oraz niezdrowa dieta. W skrajnych przypadkach o obniżonej odporności świadczy pierwotny i wtórny niedobór odporności, związany m.in. z zakażeniem HIV, chemioterapią czy też przeszczepem narządów.
Czym objawia się obniżona odporność?
Jednym z głównych objawów osłabionego układu odpornościowego jest zwiększona podatność na infekcje. Osoby, których odporność potrzebuje wzmocnienia, zarażają się znacznie częściej niż pozostałe, a przebieg ich choroby może być cięższy lub trudniejszy do wyleczenia. Wśród pozostałych objawów słabej odporności zalicza się także:
- zaburzenia autoimmunologiczne;
- przewlekłe zmęczenie;
- alergie, które nie pojawiały się do tej pory;
- zmiany skórne zbliżone do wysypki alergicznej, a także trudno gojące się zakażenia skóry;
- zaburzenia lub nieprawidłowości krwi, np. anemia;
- afty i inne zmiany w jamie ustnej wynikające z niedoboru witamin i minerałów;
- problemy trawienne, w tym głównie utrata apetytu, biegunka, bóle brzucha;
- opóźniony rozwój u dzieci i niemowląt.
Co na odporność?
O tym, by wzmocnić odporność, myślimy najczęściej w sezonie jesiennej pluchy i chłodów, które sprzyjają przeziębieniom i grypie. Układ odpornościowy wielu osób jest tak osłabiony, że czasami nawet przez cały okres jesienno-zimowy zmagają się one z uporczywym kaszlem, chrypką czy też katarem. Inni natomiast w tym czasie cieszą się doskonałym zdrowiem i są w świetnej formie. Tę drugą grupę stanowią przede wszystkim osoby, które każdego dnia starają się przebywać dużo na świeżym powietrzu, uprawiać sport i odżywiać się w odpowiedni sposób. W dużym stopniu to od nas samych zależy to, czy nasz organizm będzie w stanie się uodpornić na wirusy i bakterie, czy też nie.
Pierwszą kwestią jest zdrowa, zbilansowana dieta. Chociaż tak wiele mówi się o tym, jak ważne dla naszego zdrowia jest prawidłowe odżywianie, to wciąż spożywamy zbyt mało warzyw, które mają kluczowe znaczenie dla naszej odporności i pobudzenia ważnych procesów zachodzących w naszym organizmie. Warto zatem do codziennej diety włączyć takie warzywa jak natka pietruszki, marchew, seler, sałata, dynia, a także czosnek i cebulę, które nie bez powodu określa się mianem naturalnych antybiotyków. Warto, by naszym jadłospisie pojawiły się również przyprawy ziołowe, które poprawiają smak potraw, ale także usprawniają trawienie i przemianę materii. Z drugiej strony dobrze jest zrezygnować z białego pieczywa, ciast, słodyczy i cukru, które są wyłącznie niezdrową bombą kaloryczną.
W walce o lepszą odporność pomoże nam również hartowanie organizmu. Pamiętajmy jednak, żeby podczas hartowania unikać przemarznięcia, a jedynie usprawniać krążenie krwi i limfy. Dobrym sposobem jest prysznic naprzemiennie ciepłą i zimną wodą, a także masowanie ciała suchą szczotką w kierunku serca.
Pierwszą kwestią jest zdrowa, zbilansowana dieta. Chociaż tak wiele mówi się o tym, jak ważne dla naszego zdrowia jest prawidłowe odżywianie, to wciąż spożywamy zbyt mało warzyw, które mają kluczowe znaczenie dla naszej odporności i pobudzenia ważnych procesów zachodzących w naszym organizmie. Warto zatem do codziennej diety włączyć takie warzywa jak natka pietruszki, marchew, seler, sałata, dynia, a także czosnek i cebulę, które nie bez powodu określa się mianem naturalnych antybiotyków. Warto, by naszym jadłospisie pojawiły się również przyprawy ziołowe, które poprawiają smak potraw, ale także usprawniają trawienie i przemianę materii. Z drugiej strony dobrze jest zrezygnować z białego pieczywa, ciast, słodyczy i cukru, które są wyłącznie niezdrową bombą kaloryczną.
W walce o lepszą odporność pomoże nam również hartowanie organizmu. Pamiętajmy jednak, żeby podczas hartowania unikać przemarznięcia, a jedynie usprawniać krążenie krwi i limfy. Dobrym sposobem jest prysznic naprzemiennie ciepłą i zimną wodą, a także masowanie ciała suchą szczotką w kierunku serca.
Zioła na odporność
Polacy zajmują jedno z pierwszych miejsc w Europie pod względem liczby przyjmowanych suplementów na odporność na jednego mieszkańca. Masowo wykupujemy preparaty na odporność, ochronę przed chorobami i lepszy nastrój. My chcielibyśmy jednak przypomnieć, że to, co najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze, znajdziemy nie w aptece, a w naturze. Ziołolecznictwo jest praktyką o wielowiekowej tradycji, wykorzystującą magiczną moc roślin w leczeniu różnego rodzaju chorób, a także wzmacnianiu odporności.
Bez względu jednak na to, po jakie zioła na odporność sięgniemy, musimy pamiętać o tym, że na doskonałą odporność pracuje się przez cały rok. Co więcej, nie budujemy jej wyłącznie poprzez przyjmowanie określonych ziół czy też witamin, ale także poprzez prawidłowe odżywianie, zdrowy styl życia i odpowiednią ilość snu każdej nocy.
W fitoterapii wyróżnia się setki różnych ziół, które podnoszą odporność organizmu, skracają czas choroby i zmniejszają ryzyko wystąpienia potencjalnych powikłań. Wśród nich znajdziemy m.in.:
Bez względu jednak na to, po jakie zioła na odporność sięgniemy, musimy pamiętać o tym, że na doskonałą odporność pracuje się przez cały rok. Co więcej, nie budujemy jej wyłącznie poprzez przyjmowanie określonych ziół czy też witamin, ale także poprzez prawidłowe odżywianie, zdrowy styl życia i odpowiednią ilość snu każdej nocy.
W fitoterapii wyróżnia się setki różnych ziół, które podnoszą odporność organizmu, skracają czas choroby i zmniejszają ryzyko wystąpienia potencjalnych powikłań. Wśród nich znajdziemy m.in.:
- żeń-szeń syberyjski – chociaż największą uwagę przykłada się do działania adaptogennego żeń-szenia, to warto zaznaczyć, że działa on korzystnie na odporność naszego organizmu na stres, jak również na wirusy i bakterie. Dzięki właściwościom przeciwwirusowym i przeciwbakteryjnym żeń-szeń pomaga w szybszym zwalczeniu choroby i zapobiega jej nawrotom. Co ważne, wspiera on także regenerację organizmu po przebytej chorobie;
- lipę – jednym z jej składników jest rutyna, która powszechnie stosowana jest w wielu lekarstwach na przeziębienie. Składnik ten jest przeciwutleniaczem, przez co wpływa zbawiennie na nasz układ odpornościowy oraz górne drogi oddechowe. Napar z lipy można stosować zarówno profilaktycznie jako ziołową herbatę na odporność, jak i jako naturalny lek napotny, który wspomaga walkę z infekcjami;
- lukrecję – korzeń lukrecji stanowi wyjątkową skarbnicę saponin triterpenowych, flawonoidów, kumaryn i polisacharydów, przez co nie tylko podwyższa odporność organizmu, ale także wspomaga oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny podczas przeziębienia czy też grypy. Lukrecja, podobnie jak żeń-szeń, wykazuje działanie adaptogenne, dzięki czemu nie tylko wspiera organizm w walce z infekcjami, ale także wzmacnia odporność na stres;
- czystek – ziele czystka to naturalne źródło polifenoli, które neutralizują wolne rodniki, a także chronią komórki przed mutacjami, podnosząc tym samym odporność organizmu. Wyjątkowe właściwości czystka sprawiają, że wzmacnia on organizm w okresie osłabienia, a także stymuluje układ odpornościowy do wzmożonej pracy. Warto również dodać, że polifenole hamują uwalnianie histaminy, przez co zatrzymują rozwój stanu zapalnego w organizmie;
- czarny bez – w fitoterapii stosowany jest jako naturalny lek o działaniu przeciwgorączkowym, napotnym i moczopędnym. Znajdziemy w nim dużą zawartość flawonoidów, w tym głównie rutozyd, kwasy fenolowe, garbniki, triterpeny i sole mineralne. Czarny bez wspiera również proces produkcji cytokin, czyli białek odpowiedzialnych za wzrost, proliferację i pobudzenie komórek odpornościowych do pracy. W związku z tym mikstura na odporność na bazie czarnego bzu będzie działać wzmacniająco zarówno na odporność osób zdrowych, jak i tych chorujących;
- dzika róża – jest jedną z najbardziej cenionych roślin o potencjale profilaktycznym i leczniczym. Stanowi ona źródło witamin C, E, K i P, prowitaminy A oraz witamin z grupy B. Wyciąg na bazie czarnej róży z powodzeniem wzmacnia naturalną odporność organizmu, a także chroni układ odpornościowy i pokarmowy;
- mniszek lekarski – roślina lecznicza, która jest bogata w witaminy A, C, D oraz te z grupy B, jak również flawonoidy, garbniki, inulinę i karotenoidy. Dzięki nim wykazuje ona niezwykłe działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, a także skutecznie wzmacniające naturalną odporność organizmu. Mniszek lekarski oczyszcza organizm z zalegających w nim toksyn, a także skraca czas trwania infekcji;
- jeżówkę purpurową (echinacea) – znana jest przede wszystkim ze swego działania immunostymulującego. Jeżówka pobudza makrofagi do odpowiedzi immunologicznej, przez co chroni przed przedostaniem się bakterii w głąb skóry, a także hamuje proces namnażania wolnych rodników. Naturalne preparaty na odporność na bazie jeżówki warto zatem stosować w zwalczaniu pierwszych objawów przeziębienia;
- rdest wielokwiatowy – jest to pnącze o dużej zawartości fenoli, alkaloidów, glukozydów i tanin, które stymulują pracę układu immunologicznego, a także korzystnie działają na kondycję włosów i skóry.
Jakie witaminy na odporność stosować?
Jak już wspomnieliśmy, odpowiednia dieta to kluczowy czynnik odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Spożywane przez nas produkty powinny zawierać składniki odżywcze, które wspierają odporność poprzez zwiększenie:
- bariery fizycznej, w tym głównie skóry i błon śluzowych;
- odporności komórkowej;
- produkcji przeciwciał.
Wsparcie bariery fizycznej zapewniają witaminy C i E, a także cynk. Za sprawą dużej zawartości kwasu askorbinowego witamina C jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy, które zwiększa obronę immunologiczną. Regularne spożywanie owoców i witamin zawierających witaminę C wspomaga proces wychwycenia utleniaczy w skórze, przez co chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Podobne działanie wykazuje witamina E, która również bierze udział w czynności immunologicznej i wielu procesach metabolicznych. Cynk natomiast jest pierwiastkiem śladowym, który wpływa na prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci, a także przyspiesza proces gojenia się ran.
Wśród witamin determinujących odporność organizmu na poziomie komórkowym wymienia się witaminy z grupy B (przede wszystkim B6 i B12), witaminy C, D i E, a także kwas foliowy, cynk i selen. Szczególną uwagę należy zwrócić na regularną suplementację witaminy D, która nie tylko reguluje gospodarkę wapniową kości, ale także wspiera odporność immunologiczną organizmu. Jej niedobór wiąże się bowiem ze zwiększoną podatnością na infekcje. A jakie witaminy są niezbędne do produkcji przeciwciał? Do tej grupy zalicza się wszystkie mikroelementy za wyjątkiem witaminy C oraz żelaza.
Wśród witamin determinujących odporność organizmu na poziomie komórkowym wymienia się witaminy z grupy B (przede wszystkim B6 i B12), witaminy C, D i E, a także kwas foliowy, cynk i selen. Szczególną uwagę należy zwrócić na regularną suplementację witaminy D, która nie tylko reguluje gospodarkę wapniową kości, ale także wspiera odporność immunologiczną organizmu. Jej niedobór wiąże się bowiem ze zwiększoną podatnością na infekcje. A jakie witaminy są niezbędne do produkcji przeciwciał? Do tej grupy zalicza się wszystkie mikroelementy za wyjątkiem witaminy C oraz żelaza.
Co na odporność dla dzieci?
O ile dorośli mają już ukształtowany układ odpornościowy, który jest w stanie radzić sobie z infekcjami, o tyle organizm dziecka jest wciąż wystawiany na dużą próbę podczas kontaktu z innymi dziećmi w żłobku, przedszkolu lub szkole. Wraz z nadejściem jesieni, gdy układ immunologiczny dziecka nagle ma styczność ze zwiększoną ilością patogenów, odnotować możemy zwiększoną zachorowalność na sezonowe przeziębienia czy też grypę. Sytuacji nie ułatwia również fakt, że maluchy nie zawsze trzymają się zasad higieny i często wkładają brudne ręce lub przedmioty do buzi. Wszystko to sprawia, że rodzice wciąż szukają skutecznego sposobu na wzmocnienie odporności u dzieci.
Zamiast zaczynać od stosowania preparatów aptecznych, które pobudzają układ immunologiczny dziecka do pracy, warto pomyśleć o następujących aspektach:
Zamiast zaczynać od stosowania preparatów aptecznych, które pobudzają układ immunologiczny dziecka do pracy, warto pomyśleć o następujących aspektach:
- aktywność na świeżym powietrzu – niezależnie od pogody warto spędzać z dzieckiem jak najwięcej czasu na zewnątrz, dostosowując przy tym ubiór malucha do aktualnych warunków atmosferycznych;
- zdrowa dieta – w codziennym menu dziecka powinny znaleźć się owoce i warzywa bogate w witaminy, które korzystnie wpływają na wzmocnienie jego odporności;
- odpowiednia higiena – by zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się drobnoustrojów, zachęcajmy dzieci do jak najczęstszego mycia rąk i niewkładania brudnych przedmiotów do buzi;
- odpowiednia ilość snu – udowodnione zostało, że zarówno dzieci, jak i dorośli, którzy niedostatecznie się wysypiają, są znacznie bardziej narażeni na rozwój infekcji;
- spokój emocjonalny dziecka – stres działa niekorzystnie na odporność, dlatego zadaniem rodzica jest wspieranie dziecka na każdym kroku i rozumienie jego potrzeb.
Naturalna mikstura na odporność
Domowa mikstura na odporność to dla wielu osób skuteczny sposób na przetrwanie w pełnym zdrowiu w sezonie jesienno-zimowym. Taki preparat doskonale sprawdzi się również wczesną wiosną, kiedy to wirusy i bakterie wciąż czyhają, by zaatakować nasz organizm. Przepisów na miksturę na odporność jest wiele, jednak my polecamy przede wszystkim te na bazie prawdziwego miodu, cytryny, imbiru oraz kurkumy. Są to naturalne składniki o działaniu przeciwbakteryjnym, które wspierają odporność organizmu i skutecznie rozprawiają się z sezonowym przeziębieniem, grypą i bólem gardła.
Do stworzenia takiej mikstury na odporność potrzebujemy kilka plasterków imbiru, które zalewamy wrzątkiem. Następnie dodajemy do nich łyżeczkę miodu, dwie łyżeczki soku z cytryny, szczyptę pieprzu i pół łyżeczki kurkumy. Całość dokładnie mieszamy i wypijamy jeszcze ciepłą miksturę. Tak przygotowany napar doskonale rozgrzeje nasz organizm i pobudzi układ odpornościowy do pracy.