Koci pazur – pochodzenie, właściwości i zastosowanie

Koci pazur (łac. Uncaria tomentosa), inaczej vilcacora lub czepota puszysta, to gatunek pnącza należący do rodziny marzanowatych Rubiaceae. Roślina ta wywodzi się z Azji i Afryki, gdzie jak do tej pory zidentyfikowano około 60 gatunków czepoty, a także z Ameryki Południowej. Na ostatnim kontynencie koci pazur rośnie przede wszystkim w dorzeczu Amazonki, skąd głównie jest pozyskiwany. Co ciekawe, jak potwierdza Farmakopea Brytyjska VII, oficjalnym gatunkiem vilcacory jest również Uncaria gambir Roxb, który wywodzi się z Jawy, wyspy Borneo oraz półwyspu Malakka.

Koci pazur to według wielu osób specyfik skuteczny na wszystkie choroby, jednak na początek warto zadać sobie pytanie: „vilcacora - co to jest i jak wygląda”? Najpopularniejszy rodzaj czepoty, Uncaria tomentosa (Willd) DC, przyjmuje postać dużego krzewu, który niejednokrotnie osiąga nawet 20 metrów wysokości. Charakteryzuje go czterokanciasta, zdrewniała łodyga, która jest pokryta prostymi kolcami o długości 2 cm, skierowanymi ku dołowi. Na uwagę zasługują także specyficzne, owalno-podłużne liście, wewnątrz których znajdziemy zielone blaszki. Boki liści są lekko żółtawe i pokryte przyjemnym w dotyku owłosieniem, mocno nasilonym w okolicy centralnej części ciemnego unerwienia.

Jako ciekawostka warto wspomnieć, że tubylcy są w stanie rozróżnić aż trzy różne formy tego gatunku, w zależności od zabarwienia kory – po jej przecięciu może mieć kolor biały, ciemnożółty lub ciemnoczerwony. Różnice te przekładają się na zawartość substancji czynnych w roślinie i jej właściwości terapeutyczne.

Uncaria guianensis (Aubl) Gmel. to drugi, równie popularny gatunek wilkakory, który różni się jedynie wyglądem kolców łodygowych. Są one wykrzywione w charakterystyczny kształt kociego pazura – stąd wzięła się nazwa rośliny. Drugą różnicą jest odmienny wygląd liści, które są błyszczące, pozbawione owłosienia, lekko eliptyczne i jasno unerwione. Oba gatunki czepoty puszystej nazywane są mianem „una de gato”, czyli według Peruwiańczyków są to rośliny „ciepłe”.
 

Wieloletnie badania dotyczące właściwości leczniczych kociego pazura związane są przede wszystkim z bogatym składem tej rośliny. Decydujący wpływ na aktywność farmakologiczną vilcacory ma obecność alkaloidów tetracyklicznych, które wyraźnie obniżają ciśnienie krwi, delikatnie podnoszą odporność organizmu, a także wykazują działanie uspokajające.

Drugim ważnym składnikiem są pentacykliczne alkaloidy oksoindolowe (POA), które są nie tylko silnym antyoksydantem, ale także pobudzają rozwój fagocytów i pomagają w hamowaniu agregacji płytek krwi. Uważa się, że związek ten wykazuje silne działanie przeciwzapalne, a wielu naukowców potwierdza, że może także blokować substancje zapalne, takie jak m.in. czynnik martwicy nowotworów-alfa (TNF-alfa).

Oprócz wskazanych substancji duży wpływ na nasze zdrowie mają liczne polifenole, flawonoidy, kwercetyny, katechiny, taniny oraz substancje śluzowe. Jak wiadomo, związki te pozytywnie wpływają na proces oczyszczania przewodu pokarmowego, a także mogą wspomóc leczenie stanów zapalnych śluzówki jelit, uchyłków, hemoroidów, choroby wrzodowej żołądka oraz dwunastnicy.

Badania nad rozpoznaniem dokładnej budowy chemicznej kociego pazura wciąż trwają. Według najnowszych doniesień roślina ta może być także źródłem cennych glikozydów kwasu kwinowikowego, triterpenów i pochodnych estrów (m.in. kampesterolu, ß-sitosterolu oraz stigmasterolu), a także kwasu ursolowego i oleinowego.
 

Opinie na temat skuteczności i właściwości leczniczych kociego pazura wciąż są podzielone. Jak stwierdza Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne, wciąż brakuje dowodów naukowych w postaci badań przeprowadzonych na ludziach, które potwierdzałyby lecznicze właściwości vilcacory. Obecnie istnieją jedynie wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzonych na zwierzętach i to na ich podstawie stwierdza się, że koci pazur faktycznie ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie.
 

Vilcacora to pnącze, którego kora już od ponad 2000 lat stosowana jest przez południowoamerykańskich szamanów i uzdrowicieli. Tamtejsi lekarze określają ją jako „życiodajną winorośl z Peru”, która jest pomocna w leczeniu ran i chorób skóry, artretyzmu, chorób zapalnych jelit i wrzodów żołądka (w tym także kandydozy), astmy, a nawet nowotworów. Ich zdaniem, pijąc napar z kociego pazura lub stosując go do kąpieli, jesteśmy w stanie zapobiegać atopii alergicznej, a wywar z kory i korzeni rośliny może wspomóc nas w leczeniu stanów zapalnych oraz zaburzeń miesiączkowania.

Amazońscy Indianie wierzyli, że to niezwykle cenne pnącze jest w stanie wydłużyć ich życie, a regularne spożywanie naparu z kory kociego pazura pomoże im uchronić się przed różnego rodzaju chorobami, zlikwidować bóle całego ciała i oczyścić organizm.

We współczesnej medycynie konwencjonalnej największe nadzieje kociego pazura wiąże się ze wspomnianymi wcześniej alkaloidami, które stymulują fagocytozę, czyli proces, w którym białe krwinki niszczą atakujące nasz organizm bakterie. Możemy zatem stwierdzić, że zioło to jest w stanie przyczyniać się do wzmocnienia naszego układu odpornościowego.

Jeżeli mówimy już o alkaloidach zawartych w kocim pazurze, należy zwrócić uwagę na ich zdolności przeciwzapalne, które mogą zmniejszać stan zapalny w naszym organizmie, spowalniać pracę serca, opóźniać proces wzrostu guzów, a także obniżać ciśnienie krwi.

Ze względu na dużą zawartość polifenoli i flawonoidów koci pazur jest w stanie blokować wolne rodniki, które odpowiadają za uszkodzenie komórek. Jak wynika z najnowszych badań, vilcacora wykazuje aż 3,18 razy wyższą aktywność w porównaniu z witaminą C. Warto przy tym zauważyć, że te same związki odpowiadają za obniżenie poziomu stresu oksydacyjnego i chronią przed jego negatywnym wpływem na nasze zdrowie.

Kolejną ważną właściwością vilcacory jest działanie adaptogenne, dzięki któremu zwiększa się tolerancja naszego organizmu na czynniki stresowe. Równocześnie podwyższa się także wydolność fizyczna naszego ciała oraz odporność psychiczna. Idąc dalej, koci pazur może poprawić nasz nastrój, a także zredukować napięcie nerwowe spowodowane czynnikami stresowymi. Co więcej, uważa się, że dzięki działaniu wyciszającym czepota puszysta może pomóc nam w walce z bezsennością i z problemami z zasypianiem.

Wyjątkowy skład kociego pazura ceniony jest również z uwagi na korzystny wpływ na naszą skórę. Zauważono, że stosowanie zewnętrzne preparatów z vilcacorą może pomóc w gojeniu się ran oraz różnego rodzaju zmian dermatologicznych.

Koci pazur dostępny jest w różnych formach – możemy go stosować zarówno jako surowiec lekarski, jak i suplement diety. W formie surowca wykorzystuje się liście, korę oraz korzeń vilcacory, z których następnie produkowane są preparaty zielarskie,  m.in. herbata z ciętej kory z kociego pazura lub mielony proszek.

Zastosowanie wilkakory jako herbata polecane jest m.in. w okresie rekonwalescencji po przebytej chorobie, w okresie ogólnego osłabienia organizmu, przewlekłego zmęczenia oraz niskiej odporności. W związku z tym warto stosować ją głównie w okresie jesienno-zimowym. Co więcej, napar z kociego pazura może pomóc obniżyć poziom napięcia nerwowego, a także wesprzeć nasz system odpornościowy podczas walki z infekcją lub zakażeniem.

W Stanach Zjednoczonych przeprowadzone zostały dokładne badania na temat substancji aktywnych czepoty puszystej, które umożliwiły dopuszczenie do handlu niektórych preparatów otrzymywanych na bazie tej rośliny. Są one traktowane jako tzw. suplementy diety, wstępujące np. w formie herbat ziołowych, pasty do zębów lub kapsułek. Dopóki testy kliniczne nie zostaną potwierdzone podczas badań na ludziach, vilcacora nie będzie mogła być sprzedawana jako lek.
Ze względu na śladową ilość związków toksycznych suplementy diety z kocim pazurem są w pełni bezpieczne dla naszego układu pokarmowego. Ich naturalny skład pomaga chronić organizm przed wieloma schorzeniami, m.in. opryszczką, grzybami, wirusami i bakteriami, alergiami siennymi i skórnymi, bezsennością, nagłymi kurczami mięśnia, osłabieniem organizmu oraz przeziębieniami.

Wiele osób zadaje sobie pytanie: „herbata z vilcacora – jak parzyć”? Otóż jeśli chcemy przygotować napar z kory ciętej z kociego pazura, potrzebujemy około 1 łyżkę ziół (2 g), które gotujemy z jedną szklanką wody przez 15-30 minut. Dla wzmocnienia smaku warto do wywaru wycisnąć odrobinę soku z cytryny. Codziennie możemy spożywać pół lub całą szklankę naparu, w zależności od potrzeb.

W przypadku mielonej vilcacory przyjmuje się stosowanie 1 g (około pół łyżeczki) proszku, który zalewamy niewielką ilością gorącej wody. Po wystudzeniu wypijamy cały napar (łącznie z proszkiem). Tego typu miksturę możemy przyjmować nawet trzy razy dziennie.
Chcąc przyjmować suplement diety w postaci kapsułek z kocim pazurem, możemy spożywać jedną kapsułkę trzy razy dziennie, najlepiej pomiędzy posiłkami. Jeśli dopiero rozpoczynamy naszą kurację z vilcacorą warto zażywać 2-3 kapsułki trzy razy dziennie, około pół godziny przed posiłkiem i popić 1 szklanką wody.

Nieco odmienne dawkowanie dotyczy osób, które zmagają się z poważnymi stanami chorobowymi, m.in. nowotworami. Wówczas wymagane jest zwiększenie dawkowania co tydzień o jedną kapsułkę, aż do momentu, w którym będziemy przyjmować 5-7 kapsułek od 3 do 5 razy dziennie. Ważną kwestią jest tu jednak skrupulatne obserwowanie naszego organizmu i sprawdzanie, jak sobie radzi z przyjmowaniem tak dużych dawek preparatu.

Pamiętajmy, że w przypadku każdej kuracji leczniczej kocim pazurem powinna ona wynosić kilka miesięcy, a w tym czasie należy zadbać o zachowanie tygodniowych przerw pomiędzy kolejnymi opakowaniami.

Wilkakora koci pazur jest ziołem bezpiecznym dla naszego organizmu i wykazującym pozytywny wpływ na pracę wielu organów. Warto jednak mieć na uwadze, że nie każdy może stosować preparaty z kocim pazurem. Jako suplement diety nie jest on zalecany kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią. Mówi się również o tym, że przyjmowanie vilcacory może spowodować problemy z zajściem w ciążę, jednak nie na tyle, by można było stosować go zamiennie z antykoncepcją hormonalną.

Ze względu na zmniejszenie agregacji płytek krwi i obniżenie krzepliwości krwi należy uważać, aby preparatów z kocim pazurem nie przyjmować w połączeniu z lekami przeciwzakrzepowymi. Co więcej, nie jest on zalecany osobom zmagającym się z cukrzycą insulinozależną oraz regularnie zażywającym insulinę lub leki hormonalne. Kolejną grupą osób, które nie powinny suplementować kociego pazura, są pacjenci zmagający się z chorobami autoimmunologicznymi, w tym m.in. toczniem lub stwardnieniem rozsianym.

Przeciwwskazaniem do stosowania kociego pazura jest także stan po transplantacji organów wewnętrznych lub szpiku kostnego, a także tendencja do obniżonego ciśnienia krwi. Ze względu na zawartość taniny z preparatów z vilcacorą powinny zrezygnować także osoby cierpiące na niewydolność nerek lub żołądka. Ze względu na brak dostatecznych informacji wilkakora nie powinna być podawana dzieciom do trzeciego roku życia.

Vilcacora nie wykazuje toksycznego wpływu na nasz organizmu, jednak należy pamiętać o potencjalnych skutkach ubocznych, które mogą się pojawić podczas przyjmowania zbyt dużych dawek preparatu (ponad 3-4 g jednorazowo). Najczęściej występującymi objawami są wówczas bóle brzucha i problemy żołądkowo-jelitowe, w tym także biegunki spowodowane dużą zawartością garbników z kory. Biegunki lub luźne stolce są z reguły łagodne i powinny ustąpić podczas dalszego przyjmowania preparatu. Jeśli natomiast biegunka utrzyma się przez okres dłuższy niż 3-4 dni, należy wówczas przerwać stosowanie preparatu lub zmniejszyć jego dawkę.

Ze względu na fakt, że koci pazur nie jest lekiem, a jedynie suplementem diety, możemy mieć problem z kupieniem go w aptece. Nie oznacza to jednak, że jest on trudno dostępny. Preparaty z ciętym lub mielonym kocim pazurem, a także suplementy w postaci kapsułek kupimy w większości sklepów zielarskich, a także w sklepach ze zdrową żywnością. Należy jednak mieć na uwadze, by za każdym razem sprawdzać jakość produktu i kupować go wyłącznie w sprawdzonych źródłach. Pamiętajmy, że jedynie wysokiej jakości zioła zapewnią spodziewane rezultaty i pozytywnie wpłyną na nasz organizm, w tym głównie układ odpornościowy.

Ze względu na duży wybór preparatów, które w swoim składzie mają koci pazur, ich ceny są bardzo zróżnicowane i zależą m.in. od koncernu, który produkuje dany specyfik. Na rynku znajdziemy przede wszystkim korę ciętą z kociego pazura, której cena wynosi około 8-10 zł za opakowanie 50 g. Paczka wielkości 100 g kosztować nas będzie około 30 zł, natomiast duże opakowanie 250 g to koszt około 60 zł.

Dużą popularnością cieszą się suplementy diety z kocim pazurem w postaci kapsułek, których cena wynosi około 30 zł za opakowanie zawierające 100 sztuk. Warto wspomnieć, że w sprzedaży są dostępne również droższe specyfiki, których cena przekracza niejednokrotnie 200 zł – wówczas możemy spodziewać się większego stężenia vilcacory w produkcie. Bez względu na to, na jaką formę się zdecydujemy, pamiętajmy, by każdy preparat przyjmować zawsze zgodnie z jego przeznaczeniem, co da nam pewność, że będzie on bezpieczny dla naszego organizmu.